HAYRET İLE

Bir şey var aklın başucunda: hayret. Hayret edilen şeyler aklın şaşkınlığına, hislerin kıvılcım misali bir araya gelip yeknesak bir şekilde toplanmasına sebep olmakta.

Hayret, akılla henüz anlaşmaya varamamış uyanışların, hissi olan ile olmayanın varlığını ayrıştırarak gün yüzüne çıkaran nesnesiz öznenin ipuçlarında saklı. Öğrenilen şeyin insandaki mevcudiyeti ne kadar hissi ise kalıcılığı da o kadar uzun sürüyor. Tam tersini ifade etmek gerekirse hissi olmayan tecrübeler, öğrenilmiş bilgiler bir süre sonra inkıtaa uğruyor. 

İnsan, özneler ve nesneler arasında kendi özelliklerini, konumunu, kendisine belirlenen alanın sınırlarını tartıp duruyor mütemadiyen. Yine bu alan içerisinde başkalarının örnekleri ve yaşam biçimleri de bir vitrin gibi sürekli sergilenmekte. Hassas olanın -tartıların- hassas olmasını sağlayan şey, insanın hayret duygusunda şekillenen ve sonra nesneleşen bir görünüm oluveriyor. Hassasiyetin bir ucunda hayret var ise diğer ucunda muhakkak bizi huzura sevk edecek olan inanç var. Çünkü biriktirerek yüklendiğimiz ağırlıklar ile tartıların elde edilmiş olması bizi tek başına doğru yöne ulaştıramaz. Ne için ve nerede kullanacağımızı bilmeden temin etmek zaman israfıdır zira. Hayret olmazsa ağırlıklar ve onu tartan tartılar anlamını yitiriverir. Bu durumla birlikte, tartıların ille de nesnel olması veya nesneleri ölçen bir aygıt olarak düşünülmemesi, meseleyi kavramamızda önemli bir noktayı ihtiva ediyor. Duyguları, hisleri, düşünceleri ve insanın elle tutamayıp gözle görmediği fakat varlığından emin olduğu donanımları ölçen yegâne bir şey var: vicdan!  

İşte bu hayret duygusu ve hemen ardından gelen varlığı tanıma, aslını öğrenme ve daha yakından bilme isteği görünmez tartı olan vicdanın yardımcılarıdır. Hayatlarımız nazariyelerle iç içe ve bir bütün. Hayret etmenin bize kazandırdığı en önemli değerlerden biri de; 'baktığımız' ve 'duyduğumuz' zamanları normal şartlardan daha çok zenginleştiriyor olması. Sahici sebeplerden nevzhur eden sonuçlarla vicdanın bahçesine açılan yeni kapılar… Bakarken bir kimseye, bir şeye veya bir âna, gördüğümüz ve duyduğumuz şey bize merhamet olarak geri dönüyor eğer eylemdeki niyetimiz iyilik üzere olmak ise. Velhasıl mayamızda merhamet var. 

İnsan, bilerek hata yapmak ister mi hiç? Hele ki insan hatasız nasıl yol bulabilir bu dünyada. Deneye yanıla öğrene geldiğimiz yolculuklar hep bizimleyken ve bizden bağımsız değilken… Kendini tek bir yerde, hareketsizliğin ve kayıtsızlığın içerisinde olmamak için alıp götürmek başka sebeplere. Hayret edenler hata yapsalar dahi olanı düzeltmek için en çok çaba sarf edenlerdir. Çünkü aklımız hata yapmaya müsait ve denemek için sürekli tetikte. Buna karşın hayret duygumuz vicdanın yakınında ve o da sürekli teyakkuz hâlinde.

Sözün özü: hayret edenin hayret edilecek bir hâli bulunmaz. Hayret eden kimse, yeryüzüyle de gökyüzüyle de yakın arkadaştır vesselam... 

Yasin Onat

27 Ocak 2021 Fatih